سردار شمامی_ بانه

خداوندگار حکیم بدون در نظر گرفتن حکمت و فواید، روزه‌ را بر ما واجب نکرده‌ است؛ زیرا خداوند متعال به‌ گرسنگى و تشنگی ما نیازی ندارد، بلکه‌ خداوند به‌ خاطر سود و منفعت ما، روزه‌ را همانند یکی از عبادات قرار داده‌ است، تا بدین وسیله‌ انسان بتواند راهی برای تقرب به‌ بارگاه حق تعالی بیابد و همچنین بتواند با رعایت کامل آن در ردیف انسانها قرار گرفته و همچون آنان زندگی را سپری نماید و در راستای آن از سود و منفعتهای هنگفتی بهره‌مند شود که‌ به‌ یاری خداوند متعال خلاصه‌وار برخی از آن حکمت و فایده‌ها را ذکر می‌نماییم:

1- روزه باشگاه روح و روان: انسان موجودی است که خداوند متعال ساختار و وجود او را ترکیبی از ویژگیهای ( ملائک و حیوان یا روح و ماده ) آفریده است. در او عقل و روح قرار داده تا با بهره‌گیری از آنها با ملائک به رقابت برخیزد و با خداوند به گفتگو پردازد؛ روزه‌ روح و روان انسان را به درجه‌ای می‌رساند که اگر چیزی از خداوند بخواهد خداوند به او جواب می‌دهد. قال النبی (ص) ثلاثة لا ترد دعوتهم: الصائم حتی یفطر، و الإمام العادل و دعوة المظلوم » رواه الترمذی. دعای سه نفر مقبول درگاه حق تعالی می‌باشد: 1- روزه‌دار تا هنگامی که افطار می‌کند. 2- رهبر و پیشوای عادل 3- دعای مظلوم. - و همچنین برای انسان جسم و شهوت را آفریده است که در صورت پیروی تام و کنترل نشده از آنها به پستی و دونی بس افزونتری از حیوانات سقوط می‌کند. قال الله تعالی « والذین کفروا یتمتعون و یأکلون کما تأکل الانعام و النار مثوی لهم ».
2- روزه پالایشگاه نفس و درون: نفس و درون آدمی با توجه‌ به‌ محیطی که‌ در آن زندگی می‌کند به‌ گناهانی همچون حسادت، کینه‌، نفرت و... مبتلا می‌شود، و روزه‌ یکی از بزرگترین و پربارترین دارو‌هایی است که‌ با تمامی آن بیماریها به‌ مبارزه‌ می‌پردازد. "صوم شهر الصبر، و ثلاثة أیام من کل شهر، یذهبن وحَر الصدر" (رواه البزار عن علی وابن عباس، و الطبرانی و البغوی عن النمر بن تولب، کما فی صحیح الجامع الصغیر -3804. روزه‌ی ماه صبر ( رمضان ) و سه روز در هر ماه، دغدغه و وسوسه‌ی نفس و درون را بیرون می‌افکند.
3- روزه پرورشگاه اراده و تصمیم‌گیری قاطعانه: ما برای رویاروی با گرسنگی و تشنگی و پرهیز از پلیدیها نیاز مبرمی به اراده داریم، و با روزه گرفتن ماه رمضان مدام در حالت تمرین بر تقویت اراده و تصمیم گیری قاطعانه هستیم؛ اراده بر نخوردن، ننوشیدن، غیبت نکردن، دروغ نگفتن و...
4- روزه آموزشگاه‌ صبر و شکیبایی: روزه‌ بهترین آموزشگاه‌ کنترل نفس و در دست گرفتن زمام امور نفس خویش است؛ از رسول خدا روایت شده فرمودند: الصوم نصف الصبر " روزه نیمی از صبر و شکیبایی است. و در حدیث دیگری که قبلا ذکر شد ماه رمضان را به ماه صبر نام گذاری می‌کند.
5- روزه آرایشگاه غریزه شهوانی: روزه استفاده نادرست از غریزه‌ی شهوانی را در ما ریشه کن می‌کند. پیامبر (ص) فرمودند "یا معشر الشباب من إستطاع منکم الباءة فلیتزوج، فإنه أغض للبصر، و أحصن للفرج، و من لم یستطع فعلیه بالصوم، فإنه له وجاء" ( متفق علیه ) ای جوانان! هر یک از شما امکانات و توانائی ازدواج را دارد، ازدواج کند، زیرا سبب سربزیری و پاکدامنی می‌شود، و کسی هم که نمی‌تواند، لازم است که روزه بگیرد زیرا مایه‌ی سلامت و مصونیت است. و در حدیث دیگری نیز چنین آمده: "الصیام جُنَّة من النار کجُنَّة أحدکم من القتال" (رواه أحمد و النسائی و ابن ماجه و ابن خزیمة و ابن حبان عن عثمان بن أبی‌لعاص، کما فی صحیح الجامع الصغیر -3879).روزه سپری است در برابر آتش جهنم، همانند سپری شما در برابر دشمنانتان.
6- روزه آزمایشگاه پرهیزکاری: روزه پرهیزکار را از غیر پرهیزکار جدا می‌کند قال تعالى: (یا أیها الذین آمنوا کتب علیکم الصیام کما کتب على الذین من قبلکم لعلکم تتقون) - (البقرة: 185 ای کسانی که ایمان آورده اید ! بر شما روزه واجب شده است، همانگونه که بر کسانی که پیش از شما بوده اند واجب بوده است، به این امید که پرهیزکار شوید. روى أبوهریرة عن رسول الله صلى الله علیه وسلم: "من صام رمضان إیمانًا و احتسابًا غفر له ما تقدم من ذنبه.. » متفق علیه. هر کس بر اساس باور و امید به اجر، رمضان را روزه بگیرد گناهان پیشین او بخشیده می‌شود.
7- روزه گهواره مساوات و برابری: در ماه رمضان شاه و گدا، پیر و جوان، زن و مرد، همه و همه همانند هم تشنه و گرسنه هستند و در انتظار ساعتی مشخص برای افطار هستند.
8- روزه مدرسه‌ی آداب و أخلاق: دوری از خصلت‌‌های بد و دنباله‌روی روش و اخلاق شیوا یکی از واجبات روزه‌ است، زیرا رسول الله‌ می‌فرماید: « مَنْ لَمْ یدَعْ قَوْلَ الزُّورِ وَ العَمَلَ بِهِ فَلَیسَ لِلهِ حاجَةٌ فی أَنْ‌یدَعَ طَعامَهُ و َ شَرابَهُ » رواه البخاری و مسلم
هر کس در ماه مبارک رمضان از سخنان دروغین و عمل به آنها دست برندارد، خدا هیچ نیازی به این ندارد که او از خوردن و آشامیدن پرهیز کند.
باز (ص) می‌فرماید: « الصیام جنة فلا یرفث و لا یجهل، وإن امرُؤٌ قاتلهُ أو شاتمهُ فلیقلْ إنی صائم، مرتین. متفق علیه »روزه مایه سلامت و مصونیت است. هر گاه روزه بودید، زبان به دشنام و نادانی نگشایید، اگر با کسی با در افتادید و یا به‌ دشنام داد، بگویید من روزه‌ام !
سفیان ثوری می‌گوید: غیبت روزه را تباه می‌گرداند. و مجاهد می‌گوید: دو چیز روزه را تباه می نماید، غیبت و دروغ.
9- روزه معلم سپاسگذاری: از دست و زبان که‌ بر آید/ کز عهده‌ی‌ شکرش بدر آید
روزه‌ که‌ انسان را با گرسنگی و تشنگی روبرو می‌کند در واقع ارزش نعمت‌ها را برای آدمیت به‌ نمایش می‌گذارد؛ قال صلى الله علیه وسلم: "عَرَضَ علی ربی لیجعلَ لی بطحاءَ مکة ذهبًا، فقلت: لا یا رب، و لکنی أشبع یومًا، وأجوع یومًا، فإذا جعت تضرعت إلیک وذکرتک، وإذا شبعت حمدتک وشکرتک!" (رواه أحمد والترمذی عن أبی أمامة، وحسنه السیوطی تبعًا للترمذی، فاعترضه المناوی بأن فی سنده ثلاثة ضعفاء). پیغمبر (ص ) می‌فرماید: خداوند عزوجل به من پیشنهاد کردند تا بطحاء مکه را برایم پر از طلا و جواهرات کند، عرض کردم ای پروردگارا نمی‌خواهم، بلکه می‌خواهم روزی سیر و روزی گرسنه باشم؛ تا در موقع گرسنگی به درگاه تو گریه وزاری کنم و تو را به یاد آورم و هنگامی که سیر شدم تو را جانانه سپاس گویم و شکرگذار نعمت‌های تو شوم.
10- روزه معلم نظم و مقررات: مسلمان روزه‌دار در مدرسه رمضان درس نظم و مقررات را آموزش می‌بیند، زیرا در مدت یک ماه در اوقات مشخص افطار و در زمان معینی از خوردن و آشامیدن و... خوداری می‌کند و...
11 - روزه بیمارستان تندرستی: رسول خدا فرموده است: « ما ملأ آدمی وعاءً شرا من بطن، بحسب إبن آدم أکلات یقِمنَ صُلبهُ، فإن کان لا محالَة فثلُثٌ لطعامِهِ، و ثلث لشرابه، و ثلث لنفسه » انسان هیچ ظرفی را پر نکرده که به اندازه شکم ضررمند باشد، انسان باید به اندازه‌ای بخورد که بتواند راه برود و بس، اما اگر نتوانست جلو نفس خود را بگیرد یک سوم آن را برای خوردنی و یک سوم دومی را برای نوشیدنی و یک سوم دیگر را برای تنفس قرار دهد. و همچنین می‌فرماید: برای کسب غنیمت ( مادی و معنوی ) به جهاد بروید! روزه بگیرید تا سالم و تندرست بمانید ! و به سفر ( و تجارت ) بروید تا بی‌نیاز شوید. و اگر به تحقیقات و گزارش‌های پزشکان مراجعه کنیم در می‌یابیم که براستی پیامبر عظیم الشأن آنچه می‌گفت از روی هوی نمی‌گفت، بلکه آنچه می‌گفت پیامی بود که به او وحی می‌شد « ما ینطق عن الهوی، إن هو الا وحی یوحی ».از جمله دکتر ماکفارون می‌گوید: روزه بهترین وسیله برای محافظت از سلامتی و بهبودی از بیماری می‌باشد. فیلکس اسولد می‌گوید: روزه زندگی تازه ای به بیمار می‌دهد، و او را تندرست و سالم می‌کند.
12- روزه سنگر مبارزه با شیطان: شیطان آن دشمن قسم‌خورده‌ی انسان مدام در کمین جنگ با بنی آدم است؛ قال (ص ): « ان الشیطان لیجری من ابن آدم مجری الدم فضیقوا مجاریه بالجوع » متفق علیه. شیطان بسان خون در همه‌ی رگها و وجود انسان به حرکت در می‌آید، تلاش کنید با گرسنگی راه را بر او ببندید. و همچنین در جای دیگر می‌فرماید: با فرارسیدن ماه رمضان تمامی ‌شیطانها به دام زنجیر می‌افتند « صفدت الشیاطین ».
13- روزه پل ارتباط با بهشت: کسب رضایت خداوند و رسیدن به‌ بهشت جاودان یکی از آرزو و خواست‌های هر مسلمانی است، و روزه‌ دروازه‌ای باز برای مشتریهای این بازار است؛ قال(ص): « للجنة باب یقال له الریان لا یدخله الا الصائمون » بهشت دری دارد به نام ریان، که تنها روزه‌داران از آن وارد می‌شوند.
14- روزه مشوق بخشندگی: می‌گویند که به حضرت یوسف (ع) گفته شد: چرا در حالی که مسئول خزانه‌ی حکومتی هستی خود را گرسنه نگاه می‌داری ؟ فرمود: اگر مدام سیر باشم می‌ترسم گرسنگان را فراموش کنم. و به همین خاطر بود چنانکه روایت شده، پیامبر در ماه رمضان بیش از هر زمانی دیگر نسیم سخاوتش وزیدن می‌گرفت و گل‌های تشنه و پژمرده را سیراب و شاداب می نمود.
مراجع به ترتیب:
1- احکام، اسرار و فواید روزه، محی‌الدین مستو، ترجمه‌ی عبدالعزیز سلیمی
2- حکمة الصوم، مقاله برگرفته شده از سایت دکتر یوسف القرضاوی
3- اهداف التشریع الاسلامی، دکتر محمد حسن ابو یحیی
4- ڕۆژو له ئیسلامدا، حسن پینجوینی، گرفته شده از وبلاگ کێله‌شینwww.kilashin.blogfa.com